Afgelopen donderdag vereerden vier vertegenwoordigers van het openbaar onderwijs, te weten Teegelbeckers (directeur van VOS/ABB), Frijlink (directeur-bestuurder van de Vereniging Openbaar Onderwijs), Verhoef (voormalig rector en auteur van het boek Inperking vrijheid van onderwijs) en Van den Bogaerdt (communicatieadviseur van VOS/ABB-VOO) het Drunense katholiek onderwijs met een werkbezoek. Docent Bill Banning had hen uitgenodigd vanwege een volgens hem bestaand misverstand als zou het katholiek onderwijs voor ‘enorme segregatie’ zorgen. De kernvraag van het bezoek was: hoe werkt een eigentijdse katholieke school? Deze vraag werd zowel theoretisch besproken als praktisch benaderd. Hieronder een kort verslag van een boeiende dag vanuit het perspectief van de auteur (voor het verslag vanuit de openbare hoek, zie: https://www.vosabb.nl/katholieke-scholen-brengen-concept-school-al-in-praktijk/).
Katholieke gastles vol diversiteit
Op basisschool De Duinsprong mocht Banning een gastles geven in groep 7-C van juffrouw Tamara. Daarin stond een paaskaars centraal, waarom vol enthousiasme en op inspirerende wijze verschillende aspecten aan bod kwamen van religieuze diversiteit, wederzijds respect en zorg voor elkaar. Of zoals kinderen na afloop zeiden: ‘Wij leren tijdens deze lessen veel over de verschillende geloven en culturen’ en ‘Ik vind het fijn dat meneer Bill respect heeft voor onze verhalen en inbreng’. Dat deze les niet op zichzelf staat, laat de reactie zien van Teegelbeckers op een filmpje over een eerdere les: ‘In de spagaat om elkaar te begrijpen: Uitstekende les! Schitterende didactische werkvorm om kinderen heel concreet met abstracte zaken kennis te laten maken. Was elke docent maar zo creatief!’. De conclusie vanuit de vertegenwoordigers van het openbaar onderwijs was dan ook: ‘Je zou alle kinderen van openbare en confessionele scholen zulk soort lessen toewensen’.
Artikel 23 wel of niet afschaffen?
Voorafgaand aan en na de gastles vonden diepgaande gesprekken plaats over verschillen en overeenkomsten van openbaar en bijzonder confessioneel (hier: katholiek) onderwijs. Teegelbeckers, Frijlink, Verhoef en Van den Bogaerdt pleitten voor afschaffing van het bekende artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs (en gelijkbekostiging openbaar en bijzonder onderwijs) om alle kinderen zo op één soort school te krijgen, zodat de burgerschapsdoelen beter behaald kunnen worden. Banning gaf aan dat – mede dankzij art. 23 – het bijzonder confessioneel onderwijs vrijwel helemaal goed functioneert, zowel wat betreft vakinhoudelijke resultaten als qua burgerschap. Zo won de plaatselijke katholieke school Olof Palme een landelijke prijs voor het project Lentekriebels waarin de seksuele diversiteit ter sprake komt. De Duinsprong won een landelijke prijs omdat deze school vanuit haar katholieke identiteit zo positief omgaat met diversiteit en (bronnen van) waarden. Uiteraard speelt bij deze identiteit ook de regionale (waarden-)verankering een rol, aldus directeur van het d’Oultremontcollege, Ard van Aken.
Dat katholiek onderwijs zo goed vormgeeft aan eigentijds en multicultureel onderwijs hoort fundamenteel bij de katholieke benadering, aldus Banning. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie heeft katholiek haar oorspronkelijke betekenis herkregen, namelijk fundamenteel open en betrokken op alles. Zo kan een katholiek alleen katholiek zijn wanneer hij ook openstaat voor andersdenkenden, zoals moslims, hindoes en niet-gelovigen. En wel vanuit een eeuwenlange traditie waarin – naast ellende, dat moet ook genoemd – veel waarden zijn gecreëerd op persoonlijk en maatschappelijk vlak.
Katholieke waarden zitten in DNA van leerkrachten
Directeur Heidi Smits van De Duinsprong vertelde dat haar katholieke basisschool katholieke waarden uitdraagt. Niet alleen in de levensbeschouwelijke lessen, de waarden en normen zitten ook in het DNA van de leerkrachten. Zo wordt er met respect met elkaar en over elkaar gesproken, met ruimte voor verschillende geloofsstromingen. Zo wordt naast de katholieke tradities en kerkelijke feesten ook aandacht besteed aan bijvoorbeeld islamitische gebruiken en feesten, zoals ramadan, Suikerfeest, enz. In haar ogen liggen de verschillen met het openbaar onderwijs voornamelijk in het vieren van de kerkelijke feesten: met kerst samen luisteren naar het kerstverhaal in de kerk, met Pasen aandacht voor het echte paasverhaal; ook bijna alle islamitische kinderen nemen hieraan deel. De katholieke identiteit wordt tevens onderbouwd met bijbelverhalen (naast het levensbeschouwelijke project Kleur) die in alle groepen besproken worden met behulp van tips van de identiteitsbegeleider met het oog op waardenvorming. Zo kan diversiteit in de katholieke school bestaan.
Katholieke waarden?
Banning gaf aan dat er geen specifieke katholieke waarden zijn. Principieel zijn alle waarden menselijk en dus door iedereen beleefbaar. Het katholieke eraan is dat veel waarden voortkomen uit eeuwenoude joods-christelijke-katholieke tradities. Binnen het katholiek onderwijs wordt de levende band met die traditie in stand gehouden: katholiek onderwijs doet niet aan potverteren, maar probeert die waarden steeds weer te herijken en vernieuwen met het oog op de eigentijdse eisen.
Eindconclusies
Teegelbeckers en Frijlink constateerden op het einde van de dag dat hun toekomstconcept ‘School!’ dichterbij is dan vaak gedacht: “In feite wordt in Drunen het concept School! in de praktijk gebracht. Ze stijgen daar al uit boven de denominatieve verschillen en daarmee boven artikel 23. Het is een positieve ontwikkeling als kinderen leren om met elkaar samen te leven. Dat is in het belang van een in alle opzichten gezonde samenleving.” Banning nuanceerde deze conclusie: het goede functioneren van het katholiek onderwijs maakt afschaffen van artikel 23 juist niet nodig. Bovendien is openbaar en bijzonder confessioneel onderwijs dat op een goede wijze naast en met elkaar existeert, juist een goed teken van diversiteit. Het werkbezoek heeft zeker bijgedragen aan een nog betere verstandhouding. Dat geeft extra hoop voor de toekomst.
Dr. Bill Banning, docent levensbeschouwing d’Oultremontcollege (OMO) en identiteitsbegeleider katholieke basisscholen SCALA (LIB)
